De arbeidsmarkt is aan het verschuiven onder onze voeten, en dat gebeurt sneller dan we ons vaak realiseren. Waar mensen vroeger hun hele leven in dezelfde functie konden blijven werken, is dat nu al minder vanzelfsprekend. Met de razendsnelle opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) en automatisering wordt die realiteit nog onzekerder. Voor zowel werkgevers, werknemers als HR-adviseurs is er een belangrijke vraag: hoe houden we ons staande in een wereld waarin machines en algoritmes steeds meer werk overnemen? Arbeidsmobiliteit, oftewel het vermogen om flexibel van baan of functie te wisselen, is daarbij van levensbelang.
In dit artikel verkennen we waarom de vraag naar arbeidsmobiliteit groeit, hoe snel automatisering onze arbeidsmarkt verandert, en wat de impact is op de toekomst van werk. Hoewel AI fascinerende nieuwe mogelijkheden biedt, brengt het ook een uitdaging met zich mee: blijven we de technologie voor, of blijven we achter?
De Tijdelijke Illusie van de Banenmarkt
Op dit moment is er nog volop vraag naar werk, maar dat beeld is misleidend. Ja, er zijn genoeg banen, maar ze zijn steeds vaker gericht op specifieke vaardigheden, zoals programmeerkennis, data-analyse en technische expertise. Echter veroorzaakt dit automatisch ervoor dat AI en automatisering een extra boost heeft gekregen. Hoe minder mensen werk kunnen uitvoeren, hoe meer wordt geïnvesteerd in automatisering.
Het rapport van Goldman Sachs waarschuwt echter dat maar liefst 300 miljoen banen wereldwijd verloren kunnen gaan door automatisering. Veel functies die jarenlang stabiel leken, zoals administratieve functies, financiële rollen en zelfs juridische beroepen, zullen de komende jaren verdwijnen of drastisch veranderen door AI.
Dit betekent dat werknemers zich voortdurend moeten aanpassen aan nieuwe technologieën en arbeidsomstandigheden. Het idee dat je tien jaar lang dezelfde functie kunt uitoefenen is een illusie. Automatisering en AI zorgen ervoor dat functies binnen enkele jaren drastisch kunnen veranderen of zelfs verdwijnen.
Robots Zijn Geen Toekomstmuziek Meer
Een interessante observatie die ik vaak hoor, is dat veel mensen de inzet van robots en automatisering nog niet als iets realistisch zien. De gedachte dat robots onze dagelijkse werkzaamheden zullen overnemen, lijkt voor velen nog een soort sciencefiction. Toch is die toekomst dichterbij dan we denken. In Tesla-fabrieken lassen robots zoals “Primus” al aan auto’s, en dat is slechts het begin.
De snelheid van AI-ontwikkelingen zorgt er namelijk voor dat de bijbehorende hardware, zoals robots, minimaal 100 keer zo snel kan worden ontwikkeld (bron: Tesla). Wat nu misschien nog ver van ons bed lijkt, zoals robots die aan het werk gaan in de bouw of zelfrijdende vrachtwagens die chauffeurs vervangen, kan over een paar jaar de norm zijn. Het is niet ondenkbaar dat ook functies zoals kassamedewerkers, chauffeurs, en zelfs bouwvakkers in de toekomst door robots worden vervangen.
En het zijn niet alleen fysieke banen die verdwijnen. Ook bureaucratische processen zullen steeds vaker worden overgenomen door algoritmes. Denk bijvoorbeeld aan het UWV: waar nu nog menselijke beoordelaars dossiers doorspitten, zou AI in de toekomst op basis van data en algoritmes geautomatiseerde beslissingen kunnen nemen. Voor velen klinkt dit als een dystopische toekomst, maar als AI-optimist zie ik dit als een logische stap in de technologische evolutie.
De Exponentiële Groei van AI
Wat AI anders maakt dan eerdere technologische revoluties, zoals de opkomst van het internet, is de snelheid waarmee de ontwikkelingen plaatsvinden. Waar het internet tijd nodig had om volwassen te worden en impact te hebben op de samenleving, groeit AI exponentieel. Deze ontwikkeling verloopt niet lineair, maar versnelt met elke nieuwe technologische doorbraak. Waar het internet zich vooral richtte op het verbinden van mensen en informatie, neemt AI daadwerkelijk beslissingen en voert het taken uit die voorheen uitsluitend door mensen werden gedaan.
Bijvoorbeeld, met de door ons ontwikkelde tool Arbeid.ai, kunnen we in slechts een paar seconden een volledig arbeidsdeskundig rapport genereren. Dit soort technologieën versnellen het werkproces op manieren die voorheen ondenkbaar waren. Wat vroeger uren of zelfs dagen werk kostte, kan nu met een paar muisklikken worden gedaan. AI zorgt ervoor dat taken die als complex of tijdrovend werden beschouwd, binnen enkele minuten of zelfs seconden kunnen worden afgehandeld.
Dit betekent dat de wereld van werk in rap tempo verandert, en dat wie niet meegroeit, achterblijft. De kloof tussen degenen die AI omarmen en degenen die dat niet doen, wordt steeds groter. Het verschil in productiviteit tussen iemand die AI gebruikt en iemand die dat niet doet, kan gemakkelijk oplopen tot een factor 10. Hierdoor neemt niet alleen de efficiëntie toe, maar ook de economische waarde van de AI-gebruikers, terwijl de waarde van traditionele werkkrachten snel afneemt.
Arbeidsmobiliteit in de Praktijk: Geen Functie is Nog Veilig
De snelheid van technologische ontwikkeling heeft grote gevolgen voor de arbeidsmarkt. Voor veel mensen die jarenlang in dezelfde functie hebben gewerkt, is de gedachte dat ze over een paar jaar opnieuw moeten omscholen, angstaanjagend. In mijn werk als arbeidsdeskundige zie ik dagelijks mensen worstelen met de veranderingen die automatisering met zich meebrengt. De gedachte dat je een leven lang in dezelfde baan kunt blijven werken, is verleden tijd.
In ons preventieve arbeidsmobiliteitsprogramma en tweedespoortrajecten bij Best Match Re-integratie helpen we mensen om zich voor te bereiden op deze nieuwe realiteit. Het is essentieel om te blijven leren en jezelf aan te passen aan veranderende omstandigheden. De tijd dat iemand in een vast stramien zijn of haar hele loopbaan kon slijten, is voorbij. Arbeidsmobiliteit is niet langer een optie; het is een must.
De Dystopische Toekomst: Elon Musk en Het Universeel Basisinkomen
Elon Musk, een prominente stem in de technologische wereld, heeft herhaaldelijk gewaarschuwd voor de gevaren van AI. Volgens Musk lopen we het risico op een toekomst waarin miljoenen mensen zonder werk komen te zitten omdat machines en algoritmes hun taken overnemen. Hij pleit daarom voor een universeel basisinkomen (UBI), waarbij iedereen een gegarandeerd inkomen krijgt, los van werk.
Hoewel een UBI de financiële druk zou kunnen verlichten, lost het niet het probleem van zingeving op. Werk biedt mensen meer dan alleen een inkomen. Het geeft structuur, sociale interactie, en een gevoel van eigenwaarde. Zonder werk zouden veel mensen hun plaats in de maatschappij verliezen, wat kan leiden tot psychische problemen zoals depressie en eenzaamheid. De uitdaging voor de toekomst is dus om een balans te vinden waarin werk niet langer een verplichting is, maar wel een bron van zingeving blijft.
AI Creëert Een Nieuwe Ongelijkheid
Een van de grootste uitdagingen van AI is dat het een nieuwe vorm van ongelijkheid kan creëren. Niet langer alleen op basis van inkomen of opleiding, maar op basis van technologische vaardigheden. Wie in staat is AI effectief te gebruiken, wordt vele malen productiever en waardevoller dan iemand die dat niet kan. Dit is geen kwestie van ‘fear of missing out’ (FOMO), maar een harde realiteit.
Stel je voor dat twee collega’s dezelfde functie hebben, maar één van hen gebruikt AI om tien keer zo snel te werken. De werknemer die geen gebruik maakt van AI zal onvermijdelijk minder waard worden in de ogen van zijn werkgever. Dit heeft directe gevolgen voor salarissen, promotiekansen en zelfs werkzekerheid. Werknemers die zich niet blijven ontwikkelen en de voordelen van AI niet omarmen, zullen snel achterblijven op de arbeidsmarkt.
Wat Als Mensen Geen Werk Hebben?
Werk geeft ons niet alleen een inkomen, het geeft ook zingeving. Wanneer mensen geen werk meer hebben, verliezen ze vaak een belangrijk deel van hun identiteit en hun gevoel van waarde. Dit kan leiden tot sociaal isolement en mentale gezondheidsproblemen. De toekomst waarin machines veel van ons werk overnemen, vereist dat we anders gaan nadenken over de rol van werk in ons leven.
Aan de andere kant biedt automatisering ook kansen. Wanneer machines repetitief en saai werk overnemen, blijft er voor mensen meer tijd over voor creatief, innovatief en zinvol werk. De verschuiving van moeten werken naar mogen werken kan een positieve impact hebben op de kwaliteit van leven. Toch zal deze transitie niet zonder hobbels verlopen. Het vraagt om begeleiding, omscholing en vooral een maatschappelijke omslag in hoe we tegen werk aankijken.
Menselijk Handelen als ‘If-Then’-Statements: Het Ego als Obstakel
In het interview in The Diary of a CEO beschrijft historicus en schrijver Yuval Noah Harari een intrigerend inzicht over menselijk handelen in werk: veel van wat we doen, zelfs in complexe beroepen, kan in essentie worden herleid tot een reeks van ‘if-then’-statements. We denken vaak dat onze taken onmiskenbaar menselijk zijn, maar in werkelijkheid bestaan ze uit voorspelbare, gestructureerde handelingen. Een dokter stelt bijvoorbeeld een diagnose op basis van symptomen (‘if’ de patiënt heeft koorts, ’then’ overweeg griep). Wat AI en algoritmes in feite doen, is deze patronen en beslissingen veel sneller en accurater combineren dan mensen ooit zouden kunnen.
De complexiteit van AI ligt niet meer in het uitvoeren van één enkele handeling, maar in de manier waarop het miljoenen van deze ‘if-then’-processen samenvoegt en toepast. Wat mensen vaak in de weg staat om technologie volledig te omarmen, is het ego: we willen graag geloven dat we onvervangbaar zijn en dat alleen mensen bepaalde vaardigheden of beslissingen kunnen uitvoeren. Dit geloof in onze unieke capaciteiten vormt een barrière voor de snelle adoptie van AI. Pas wanneer we erkennen dat veel van ons werk herleidbaar is tot logische processen, kunnen we technologie omarmen en optimaliseren voor wat het is: een tool om ons werk sneller, efficiënter en slimmer te maken.
Neuralink: De Toekomst van AI-Integratie en Arbeidsmobiliteit, of Toch Niet?
Stel je voor: je staat ’s ochtends op, drinkt je koffie, en zonder je laptop aan te raken, beantwoord je je e-mails met een gedachte. Welkom in de wereld van Neuralink, het brein-computerproject van Elon Musk. Door een chip in je hoofd te laten plaatsen, kun je rechtstreeks met AI communiceren. Even snel een rapport genereren of de perfecte werkstrategie bedenken? Geen probleem, je brein staat direct in verbinding met een machine die alles weet. Klinkt handig, toch?
Maar laten we eerlijk zijn, het idee dat we onze hersenen koppelen aan een computer voelt nog behoorlijk sci-fi aan. Toch is het, met de snelheid van technologische vooruitgang, misschien een kwestie van tijd voordat we het niet alleen mogelijk vinden, maar zelfs onvermijdelijk achten om mee te blijven doen. Tegen de tijd dat je buurman zijn to-do-lijst met één hersenpuls afwerkt, sta jij met je pen en papier nog je boodschappen te noteren. Dan begin je je toch af te vragen of je niet een beetje achterloopt, niet waar?
Gelukkig is Neuralink nog in een experimentele fase, dus we kunnen nog heel even ademhalen voordat we deze technologisch versterkte toekomst binnenwandelen. Laten we hopen dat de behoefte om onze hersenen te chippen voorlopig beperkt blijft tot sciencefictionfilms. Voor nu volstaat het om gewoon een beetje sneller te leren typen!
Conclusie: Arbeidsmobiliteit Is De Sleutel Tot Succes
De arbeidsmarkt verandert sneller dan ooit tevoren, en die veranderingen worden vooral gedreven door AI en automatisering. Dit betekent dat arbeidsmobiliteit – het vermogen om flexibel te blijven en je aan te passen aan nieuwe functies en technologieën – belangrijker wordt dan ooit. Voor werkgevers, werknemers en HR-adviseurs ligt er een enorme uitdaging: hoe zorg je ervoor dat mensen mee kunnen blijven doen in een wereld die steeds meer wordt gedomineerd door machines en algoritmes?
De toekomst van werk zal niet langer draaien om het vervullen van een levenslange functie. In plaats daarvan zal het gaan om continu leren, jezelf aanpassen en meegroeien met de technologie. Diegenen die AI omarmen en gebruiken om hun werk te verbeteren, zullen bloeien. Wie vasthoudt aan oude manieren van werken, loopt het risico achter te blijven.
Werk geeft ons zingeving, maar de manier waarop we die zingeving vinden, zal drastisch veranderen. Arbeidsmobiliteit is niet alleen een kwestie van moeten, het is de sleutel tot succes in een geautomatiseerde toekomst.
Meer over ons? Neem contact op.
