We krijgen vaak de vraag of een werkgever of werknemer het recht heeft om een tweede spoor of arbeidsdeskundig onderzoek te weigeren. De redenen hiervoor kunnen divers zijn. Werkgevers kunnen bijvoorbeeld vanwege de kosten het belang van een tweede spoor of arbeidsdeskundig onderzoek niet inzien, terwijl werknemers het soms niet zien zitten vanwege de bindendheid. Een tweede spoor kan bijvoorbeeld weerstand oproepen. Dit artikel behandelt of het verstandig is om een arbeidsdeskundig onderzoek te weigeren en wat de consequenties kunnen zijn.
De context van een tweede spoor en arbeidsdeskundig onderzoek
Om te snappen of je een arbeidsdeskundig onderzoek kunt weigeren is het belangrijk om te weten vanuit welke context een arbeidsdeskundig onderzoek wordt ingeschakeld en wat het doel is.
De Wet Verbetering Poortwachter beschermt werknemers gedurende de eerste twee jaar van arbeidsongeschiktheid. Dit houdt in dat de werkgever er alles aan moet doen om de werknemer aan het werk te helpen, of dit nu in het eigen werk is, aangepast werk of ander werk. Het doel van deze wet is het voorkomen van instroom in de WIA, een vangnet dat van toepassing is na 104 weken arbeidsongeschiktheid. Hierbij wordt beoordeeld of de werknemer recht heeft op een uitkering, waarbij een arbeidsongeschiktheid van >35% leidt tot aanspraak op een uitkering op basis van inkomensverlies. Met andere woorden, als een werknemer >35% van zijn of haar inkomen verliest door de arbeidsongeschiktheid, dan voldoet deze aan de eis om in aanmerking te komen voor een uitkering.
Plichten werkgever
Het UWV beoordelingskader beschrijft hoe een werkgever werknemers moet begeleiden tijdens de periode van arbeidsongeschiktheid. Het is een richtlijn die gevolgd kan worden om ervoor te zorgen dat de werkgever aan zijn verplichtingen voldoet. Wanneer de werkgever zich aan alle richtlijnen houdt, wordt dit aan het einde van de 104 weken beoordeeld door het UWV en kan er ‘geen sanctie’ volgen. Wanneer de werkgever zich niet aan de richtlijnen houdt, kan er een sanctie worden opgelegd, wat kan leiden tot een jaar langer loon doorbetalen.
De richtlijnen omvatten onder andere het doorbetalen van loon, de begeleiding door een arbo- en/of bedrijfsarts, het begeleiden van de werknemer bij re-integratie met als doel om deze te laten re-integreren in eigen, aangepast of ander werk op de arbeidsmarkt, het vastleggen van alle gegevens en informatie, het samenstellen van een re-integratiedossier, het geven van voorschriften/voorstellen voor passend werk, en het treffen van maatregelen.
Plichten werknemer
In de Wet Verbetering Poortwachter en het UWV beoordelingskader staan niet alleen plichten voor de werkgever, maar ook voor de werknemer. Zo is de werknemer verplicht om actief mee te werken aan de re-integratie en herstel bevorderende activiteiten.
De specifieke plichten van de werknemer zijn:
- Het actief bevorderen van herstel
- Zich houden aan de afspraken in het Plan van Aanpak
- Beschikbaar zijn voor oproepen van de bedrijfsarts en thuiscontroles
- Passende arbeid accepteren
- Indien nodig een opleiding volgen in het belang van re-integratie
- Een actieve rol spelen bij het identificeren van passend werk en dit bespreken met de werkgever of leidinggevende tijdens de voortgangsgesprekken (minimaal eens in de zes weken).
Dus kun je een tweede spoor of arbeidsdeskundig onderzoek weigeren?
De werkgever heeft tijdens de eerste 104 weken van arbeidsongeschiktheid de plicht om de werknemer te helpen bij de re-integratie in eigen, aangepast of ander werk op de arbeidsmarkt. Om dit proces soepel te laten verlopen, schakelt de werkgever vaak specialisten in, zoals een casemanager, bedrijfsarts, arbeidsdeskundige of tweede spoor bureau. Deze partijen worden gezien als verlengstukken van de werkgever en mogen worden ingeschakeld om een deel van zijn taken uit te voeren. In de praktijk wordt dit dan ook vaak gedaan, omdat het begeleiden van arbeidsongeschikte werknemers een vak apart is.
Kan de werkgever een tweede spoor of arbeidsdeskundig onderzoek weigeren?
Een arbeidsdeskundig onderzoek of tweede spoor wordt meestal geadviseerd vanuit de arbodienst indien een werkgever een arbodienst heeft. In principe mag je dit altijd weigeren om in te zetten via de arbodienst. Bijvoorbeeld, omdat je een beter gevoel hebt bij een andere partij of de kosten simpelweg te hoog zijn. Veelal zijn interventies die via arbodiensten worden ingeschakeld vrij fors geprijsd. Kies je er voor om helemaal geen arbeidsdeskundig onderzoek of tweede spoor in te schakelen dan kan dit. Echter zitten daar wel risico’s aan verbonden.
Als je verzekerd bent als werkgever dan geeft een verzekeraar nog wel eens een Poortwachter garantie. Dit betekent dat de werkgever een sanctie op zich neemt als een traject niet goed is begeleid. Voorwaarde is wel dat je alles doet wat de arbodienst aangeeft en aanreikt als advies. Doe je dit niet, dan trekken ze deze garantie in. Als er een sanctie wordt opgelegd door UWV dan moet je deze dus zelf betalen.
Of je nu wel of niet verzekerd bent. Het weigeren of niet inzetten van een onderzoek brengt risico’s met zich mee. Als blijkt dat een medewerker geen tweede spoor heeft gehad en er geen aangepast werk is onderzocht door een arbeidsdeskundige zal UWV dit als gemiste kans zien. Dit met een sanctie als gevolg.
Conclusie hierover is dan ook dat je als werkgever een onderzoek mag weigeren, maar dit niet altijd heel slim is om te doen. Buiten dat is het kosten- en baten technisch niet altijd de beste zet. Daarover kun je meer lezen in het volgende artikel.
Kan de werknemer een tweede spoor of arbeidsdeskundig onderzoek weigeren?
Ja, je kunt als werknemer altijd interventies weigeren. Maar dit kan leiden tot problemen voor de werkgever om de arbeidsmogelijkheden te inventariseren. Bij een arbeidsdeskundig onderzoek moet de werkgever dit onderzoek gebruiken om te onderbouwen waarom bepaalde zaken wel of niet mogelijk zijn, bijvoorbeeld bij de inzet van spoor 2. Als de werknemer weigert om mee te werken, kan de werkgever hier lastig een oordeel over vellen. Het gevolg kan zijn dat spoor 2 niet wordt ingezet en de werkgever een sanctie krijgt van UWV.
Als werkgever moet je de werknemer waarschuwen als hij of zij niet meewerkt aan een arbeidsdeskundig onderzoek, maar dit wel noodzakelijk is voor de re-integratie. Na een aantal waarschuwingen kan het loon van de werknemer worden opgeschort, wat de relatie met de werknemer niet ten goede komt.
Als werknemer moet je er rekening mee houden dat het weigeren van deelname aan een arbeidsdeskundig onderzoek kan leiden tot opschorting of stopzetting van je loon. Je kunt wel een deskundigenoordeel aanvragen bij het UWV, maar dit heeft geen opschortende werking op een loonmaatregel. Als de uitkomst van het UWV is dat het loon onterecht was opgeschort, zal de werkgever hier vaak in meegaan. Als de werkgever dit niet doet, kun je altijd nog naar de rechter stappen.
In de meeste gevallen is het niet slim om als werknemer een arbeidsdeskundig onderzoek te weigeren. De werkgever heeft namelijk de plicht om de werknemer te helpen mogelijkheden voor re-integratie te onderzoeken en de werknemer te begeleiden via een tweede spoor traject. Het weigeren kan leiden tot opschorting of stopzetting van het loon.
Waarom mensen toch wel eens een tweede spoor of arbeidsdeskundig onderzoek weigeren?
Werkgevers worden wel eens ongerust wanneer zij horen dat de verzekeraar hen niet volledig steunt bij de inzet van een tweede spoor of arbeidsdeskundig onderzoek. Vaak worden niet alle kosten vergoed en sommige werkgevers proberen dan onder deze interventies uit te komen.
Voor werknemers ligt dit anders. Het idee om een gesprek te voeren met een arbeidsdeskundige of om spoor 2 te gebruiken, kan weerstand oproepen bij werknemers. Vooral mensen met ernstige beperkingen vinden het extra belastend om hieraan mee te werken. Ook de angst om hun baan te verliezen speelt mee.
Een arbeidsdeskundig onderzoek kan heel confronterend zijn, omdat er soms geconcludeerd wordt dat het huidige werk niet meer passend is. Tijdens een tweede spoor traject wordt er gekeken naar ander werk op de arbeidsmarkt. Dit kan een schok zijn voor mensen die hier niet op voorbereid waren.
Hoe pakken wij een tweede spoor en arbeidsdeskundig onderzoek aan?
Om te voorkomen dat werknemers en werkgevers weerstand voelen tegen het ondergaan van een arbeidsdeskundig onderzoek of het volgen van een tweede spoor traject, streven wij ernaar om hen een volledig beeld te geven van hun rechten en plichten en ook oplossingen te bieden. Speciaal voor werkgevers die op kosten willen besparen, hebben wij op maat gemaakte tweede spoor trajecten ontwikkeld. En voor werknemers proberen wij trajecten zo in te richten dat deze als prettig en behulpzaam worden ervaren, ook voor re-integratie in eigen werk. Wil je meer weten over onze aanpak? Neem dan contact met ons op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek. Wij vertellen je graag meer!
Meer over ons? Neem contact op.
